Ego sum

Autoportret Jerzego Panka jest wyjątkowym zjawiskiem w sztuce. Nie tylko dlatego, że tak często się portretował. Robiło to wielu innych artystów, zarówno w przeszłości jak i współcześnie. Wśród nich bywali szczególnie autoportretowi oddani,jak chociażby, nie sięgając daleko, nasz Malczewski czy Witkacy. A także ci szczególnie cenieni przez Panka: Picasso, Beckmann, Daumier, czy w końcu, wydłużając tę listę, Rembrandt, którego Panek kilkakrotnie wskazywał jako źródło swych inspiracji. Spośród innych wyróżnia Panka szczególne uprzywilejowanie autoportretu.

Podporządkował mu bez mała całą swą twórczość, nie tylko graficzną, ale malarską i rysunkową; uczynił probierzem i ideą przewodnią swej sztuki. Wedle własnej miary i wyobrażenia o sobie, których dostarczało mu zawsze obecne w jego bliskości lustro, kreował nie tylko swój wizerunek, ale i otaczający go świat; udzielał mu swej formy. Nawet jeśli chwilowo porzucał autoportret dla innych zainteresowań, można było być pewnym, że po niedługim czasie do niego powróci, aby zweryfikować prawdę o otoczeniu. Tak stało się w roku 1956, gdy ważny dla swej twórczości dwumiesięczny pobyt w Chinach poprzedził serią kilku autoportretów, a po powrocie natychmiast uwiarygodnił zdobyte doświadczenia na własnej osobie, manifestując jeszcze bardziej pogłębioną niż przed wyjazdem otwartość na nowe formy drzeworytu.

Podobnie będzie i w późniejszych okresach jego twórczości. Kilkadziesiąt lat sztuki Panka to historia ciągłych powrotów do źródeł swej osoby, którą na co dzień widział w "złym lustrze" i przenoszenia tych doświadczeń na naturę i obserwowane zjawiska. Zmienna i odkrywcza droga poszukiwania prawdy o sobie szczególnie widoczna jest w jego twórczości drzeworytniczej, którą będziemy się tutaj głównie zajmować. Ego sum jest jedenastą indywidualną wystawą Jerzego Panka w Jan Fejkiel Gallery.

Jerzy Panek (1918-2001) należy do najwybitniejszych polskich artystów. Zyskał międzynarodowe uznanie jako twórca o ogromnym dorobku drzeworytniczym (ok. 600 desek). Był równie wybitnym malarzem i rysownikiem. Urodził się w Tarnowie. W latach 1937-42 studiował na Wydziale Grafiki Państwowego Instytutu Sztuk Pięknych w Krakowie, w czasie wojny przemianowanym na tzw. Kunstgewerbeschule. Poznaje tam m.in. Jerzego Nowosielskiego, Tadeusza Brzozowskiego, Adama Hoffmanna, Jerzego Skarżyńskiego, a także przyszłych wybitnych historyków sztuki: Mieczysława Porębskiego i Marka Rostworowskiego. Po zamknięciu Kunstgewerbeschule, aby zapobiec wywózce do Niemiec, podejmuje pracę w prosektorium Collegium Medicum jako rysownik. Aresztowany spędza dwa miesiące w obozie pracy w Płaszowie. Po wojnie kontynuuje naukę na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, w pracowniach Eugeniusza Eibischa i Zbigniewa Pronaszki. Poznaje tam m.in. Andrzeja Wróblewskiego i Stefana Gierowskego. W latach 1947-51 dorywczo pracuje w Młodzieżowym Ognisku Kultury Plastycznej w Białymstoku i w Liceum Plastycznym w Sędziszowie. Dyplom uzyskał w1955 roku. W ramach wymiany kulturalnej w roku 1956 wyjeżdża na dwa miesiące do Chin. W połowie lat 60. dostaje propozycje objęcia katedry grafiki w PWSSP w Poznaniu, potem katedry rysunku w Toruniu. Z obu propozycji rezygnuje. Ostatecznie przyjmuje posadę wykładowcy na ASP wKrakowie, gdzie pracuje przez krótki okres na przełomie lat 1967/68.

Artysta jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1963), Złotego Medalu na Triennale Sztuki w New Delhi (1971), Nagrody Prasy IV Międzynarodowego Biennale Grafiki w Krakowie (1972), Nagrody im. Jana Cybisa (1988). W roku 1993 Senat ASP w Krakowie nadał Jerzemu Pankowi tytuł Profesora Honorowego. Za całokształt pracy twórczej otrzymał w roku 1998 Nagrodę Miasta Krakowa i Nagrodę Wojewody Krakowskiego.

Prace Jerzego Panka znajdują się m.in. w Muzeach Narodowych w Bydgoszczy, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku i Tokio, w The Wallace Collection i Tate Gallery w Londynie, w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie, w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, w Gabinecie Rycin w Dreźnie i w Zbiorach Graficznych Albertina w Wiedniu, a także w zbiorach prywatnych na całym świecie.

Artysta najchętniej wystawiał swe prace na wystawach zbiorowych, wystaw indywidualnych miał kilkadziesiąt. W latach 90. Dieter Burkamp autor źródłowej monografii pt. Jerzy Panek – Verkverzeichnis der graphischen Arbeiten 1939-1993 zorganizował indywidualne wystawy Jerzego Panka w Brergisch-Gladbach, Goslar, Paderborn, Oerlinghausen, a także w Instytutach Polskich w Berlinie, Dusseldorfie, Lipsku. Po śmierci artysty w roku 2001 Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowało wystawę pt. L’Hommage a Jerzy Panek, a w roku 2006 monograficzną wystawę artysty.